EPISTEMOLOGÍA. TAREA 8

Nuklearrik? Ez, eskerrik asko! Zenbatetan entzun eta irakurri dut lelo hori nire haurtzaroan. Gure inguruan ez genuen horrelakorik nahi. Baina duela gutxira arte zentral nuklear batetik nahiko gertu bizi izan naiz, bere bizi iraupena aise gaindituta zuela itxi zuten arte. Lasaiago bizi gara orain. Chernobil edo Fukushimako istripu nuklearrak gogora ekartzea besterik ez dago, jarrera hori ulertu ahal izateko. Izan ere, zentral nuklearrek duten alderik negatiboena beraien segurtasuna da. Istripuak izateko probabilitatea oso txikia izanagatik, ez da nulua, eta hain ondorioak larrien aurrean, gizarteak ez ditu begi onez ikusten.

Energia iturriez hitz egiten dugunean, halabeharrez klima aldaketan erreparatu behar dugu. Planetaren berotzea geldiarazteko, besteak beste, CO₂ gasaren emisioak murriztu behar dira eta energia nuklearrak, petrolioa edo ikatzaren erreketak baino askoz gutxiago igortzen du. Energia garbiagoa bai, baina, arriskua, handiegia. Oreka topatzea zaila da, energia berriztagarriak mantso ari direlako zabaltzen. Gainera, jada, munduan ehundaka dira martxan dauden zentralak eta ez du ematen epe labur edo ertainera erabat desagertuko direnik. Ezinbestekoa da, beraz, ahalik eta segurtasun altuena bermatzea. Gainkostu horrek, alabaina, zentralen errentagarritasuna kolokan jartzen du.

Orduan, behar bezala bermatzen da segurtasuna zentral nuklearretan? Union of Concerned Scientists (UCS) ustez, Estatu Batuetan, behintzat, ez. Fukushimarena gertatu eta 5 urteetara Estatu Batuetan dauden zentral nuklearren segurtasun neurriak hobetu ez izana, edo behintzat behar haina hobetu ez izana salatu du UCSek. Beraien esanetan, Japonian izandako hondamendi nuklearra ez zen soilik lurrikarak eta harek eragindako tsunamiaren ondorio izan; energia nuklearraren industriak berak eta agente erregulatzaileek ere izan zuten eragina, “it was also the result of a complacent nuclear power industry and an ineffective regulator”. Estatu Batuetako egoera antzekoa dela azpimarratzen dute eta NRCk, U.S. Nuclear Regulatory Commission-ek , ez duela lortu bere arau-esparrua indartzea.

Union of Concerned Scientists 1969an sortu zuten Massachusettseko Teknologia Institutuko zientzialari eta ikasle talde batek. Beraien hitzetan argi azaltzen da nortzuk diren eta zein helburu duten:

“The Union of Concerned Scientists puts rigorous, independent science to work to solve our planet’s most pressing problems. Joining with citizens across the country, we combine technical analysis and effective advocacy to create innovative, practical solutions for a healthy, safe, and sustainable future.”

Helburu horrekin energia nuklearraren inguruko azterketa zientifiko sakona egin eta premiazko mezua helarazi diote gizarteari: Estatu Batuetako energia nuklearra ez da ahal bezain eta behar bezain segurua. Artikuluan azaltzen dute Fukushimako istripu larriaren ondoren, AEBko erreaktore nuklearren segurtasunaz arduratzen den NRCko goi mailako langile talde batek 96 orrialdeko txostena egin zuela. Txosten horretan Fukushiman izandako hondamendia Estatu Batuetan gerta ez dadin jarraitu beharreko pausuak zehazten dira.

Bost urte geroago, langile horien gomendio ia guztiak baztertu edo malgutu ditu NRCk. Egindako aldaketek segurtasun-hobekuntza nabarmenik ekarriko duten zalantzak azaltzen ditu USCk eta NRCri gomendioak berrikusi beharko lituzkeela eskatzen dio. Salaketa egiteaz gain, neurri batzuk ere proposatzen ditu, besteak beste, larrialdiak planifikatzeko eremuaren tamaina handitzea, egungo 10 miliako erradioak ez baitu islatzen Fukushiman askatutako euri erradioaktibo arriskutsuaren benetako distantzia.

Scientists’ Warning taldekoak ere energia nuklearraren aferaz arduratu dira. Webgunean azaltzen duten bezala, Scientists’ Warning Foundation, The Alliance of World Scientists (AWS) lankidetzan diharduena, irabazi-asmorik gabeko erakunde bat da, ikertzaile eta zientzialari sare aktibista batek osatua. USCko zientzialariak bezala, energia nuklear gutxiago eta berriztagarri gehiago ezartzearen aldekoak dira. Baina zentral nuklear guztiak desagertu bitartean, segurtasuna bermatzea ezinbestekoa dela azpimarratzen dute, bereziki itsasotik gertu dauden zentralak, klima aldaketaren ondorioz arriskuak handiagoak baitira bertan.

Energia nuklearraz gain, beste energia iturriak, klima aldaketa, garraiobideak, elikadura eta beste hainbat gai jorratzen dituzte zientzialari talde aktibista horiek. Desinformazioaren aurka egiten duten lana ere aipagarria da, izan ere, gizartean sortzen diren eztabaida askoren atzean nahita edo jakinezagatik ematen diren informazio oker asko dago eta horrek asko baldintzatzen du jendarteko iritzia.

Zientzia konprometitua bultzatzen dituzten ekimenek (aipaturiko biek eta beste batzuk, hala nola, Council for Responsible Genetics) norberarentzako eta gizartearentzako garrantzitsuak diren gaiak modu kritikoagoan begiratzeko aukera ematen digute eta, ondorioz, iritzi eta erabaki arduratsuagoak hartzeko bidea errazten digute. Zientziaren politika txarrak salatzen dituzte, bai erabilpenean, baita jatorrian oinarrituta ere eta gizartearen partehartzea bultzatzearekin batera, zientzia demokratikoago baten alde lan egiten dute.