EPISTEMOLOGIA. TAREA 4b

Zientziarekiko jarrera positiboa agertzeko, ezagutza izatea lehen pausoa da, ezinbestekoa, baina ez nahikoa. Badira, maila altuko ikasketak dituztenak eta beraz, kultura eta ulermen maila ona dutenak, baina beraien eta gizartearen ongizaterako garrantzitsuak diren erabakietan, zientziaren kontra doan jarrera hartzen dutenak, adibidez txertoak baztertuz edo homeopatia erabiliz.

Kasu horietan, adibidez, ezagutza handitzeak ez luke zuzenean zientziarekiko jarrera positiboa ekarriko edo indartuko. Kultura zientifikoa, zentzu zabalago eta konplexuago batean hartu ezkero, eta gizarte osoari zuzendu ezkero, orduan bai, epe luzera begira, gizarteak jarrera positiboagoa izango luke. Horretarako, oinarri zientifikoak ezagutzeaz gain, zientzian nola lan egiten den ulertu beharko luke. Gizarteak kontzeptu horiek ezagutu eta barneratzen dituenean jarrera kritikoa ulertu, landu eta praktikatuko luke.

Helburu hori lortzea ez da batere erraza. Oinarrizko aldaketa, aldaketarik garrantzitsuena hezkuntzaren eskutik etorri beharko litzateke. Eskoletan kultura zientifikoa irakatsi eta sustatu beharko litzateke. Horrela, modu indibidualean edo gizarte bezala bizitzan zehar hartu beharreko erabakiak modu libreago batean hartuko genituzke. Eta horretarako, zientziarekiko jarrera positiboa izan behar dugu, zalantza barik.

Baina egoera horretatik oso urruti gaude. Tamalez, gizartearen parte handiegi batek zientziarekiko jarrera negatiboa du. Eta horietako askok, ezjakintasuna dutelako izaten da, ez soilik gai jakin baten gainean, baizik eta zientzia orokorrean hartuta ere. Ikasketa maila baxua dutenek, adibidez, ezin izango dute jarrera kritikorik azaldu eta oso egoera ahulean izango dira sasi-zientzien aurrean. Errazago sinistuko dute, adibidez, talde negazionistek esaten dutena, edo mesfidatiagoak izango dira zientziarekiko, atzean egon daitezkeen interes politiko edo ekonomikoak aitzakiatzat hartuta.

Orokorrean, ezjakintasuna dagoenean zientziarekiko jarrera ez da hain positiboa izaten, baina ez da nahi eta nahiezko baldintza. Garrantzitsuagoa da kultura zientifikoa izatea, jarrera bat bezala ulertuta eta ez soilik ezagutzaren ikuspuntutik hartuta. Edozein gairen aurrean iritzi bat emateko jendeak dituen irizpideak ez dira berdinak izango ezagutza izan ala ez izan. Gizartearentzako garrantzitsuak diren gaietan polemikak sortzen direnean irizpide zientifikoa izatea garrantzitsua da, bai jarrera zentzu batean hartzeko bai kontrako jarrera hartzeko ere (hori gertatzen da, adibidez, energia nuklearraren kasuan).

Hala ere, gehienek jarrera bat hartzen dute irizpiderik izan gabe, gai horren inguruko ezagutzarik ez dutelako. Jarrera horiek gertukoek, gustuko ditugun taldeek edota komunikabideek baldintzatuta hartzen dira gehienetan. Jendeak jarrera hartu behar duenean, kontzienteki hartzea da benetan beharrezkoa dena.